Onderzoek

• Richtlijn ‘Bevallingsgerelateerde PTSS’ (2019), met aanbevelingen t.a.v. preventie, behandeling en organisatie van zorg.
• Keuzekaart ‘Nare bevallingservaring’ (2022), met tips, adviezen en mogelijkheden voor begeleiding na een nare of traumatische bevallingservaring
• Overzicht van richtlijnen en behandelopties in Europese landen (2021)

Definitie: Wat kenmerkt een positieve bevallingservaring? Wat is er voor nodig? Wat kan je als zwangere vrouw zelf doen, en waar kunnen zorgverleners aan bijdragen? Een groep experts, onderzoekers en clinici, formuleerde een internationale definitie. 
Kernwoorden: gesteund, in regie, veilig, gerespecteerd. En ook: vreugde, (zelf)vertrouwen en vervulling. 
Leinweber et al. 2022

• Definitie : Wat kenmerkt een traumatische bevallingservaring? Wie bepaalt dat? Een groep experts, onderzoekers en clinici , formuleerde een internationale definitie. 
  Kernwoorden: overweldigende, stressvolle/negatieve emoties en reacties. Het is de ervaring van de vrouw die leidend is, en vaak is er een negatief effect, op korte en/of lange termijn, op gezondheid en mentaal welbevinden. 
  Leinweber et al. 2022.

Nederlands onderzoek: 10 – 20 % van de vrouwen ervaart de bevalling  als traumatisch, ruim 1 % ontwikkelt PTSS. 
Stramrood et al. 2011

Nederlands onderzoek : (Nog steeds) 10 % van de vrouwen ervaart de bevalling als traumatisch, 20 % als negatief. 
van der Pijl et al. 2022

Internationale review: 3-4 % PTSS na de bevalling, risicofactoren: medische interventies/complicaties, psychische aanleg/kwetsbaarheid, intermenselijke factoren. 
Ayers et al. 2016

Internationale review: state-of-the-art overzicht van kennis en kennislacunes.
McKenzie et al. 2015

We gaan in Nederland ook meedoen met de internationale INTERSECT study, meer informatie volgt. 

• PTSS na vroeggeboorte: 11-17 % van de vrouwen ontwikkelt PTSS na een (extreme) vroeggeboorte, bijvoorbeeld door pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) of PPROM (voortijdig breken van de vliezen) 
  Stramrood et al. 2011
•  
• PTSS na fertiliteitstraject: komt niet significant vaker voor dan bij vrouwen die spontaan zwanger werden
  Warmelink et al. 2012
•  
• PTSS bij partners/vaders: komt wel voor, maar minder vaak dan bij moeders, en vaker als de moeder ook PTSS (klachten) heeft
  Stramrood et al. 2013
•  
• PTSS na fluxus (review): er is mogelijk een  verhoogde kans op PTSS na een fluxus
  Zaat et al. 2018
•  
• PTSS na fluxus: er is zeker een verhoogde kans op PTSS na ernstige fluxus (>2 liter bloedverlies bij de bevalling)
  van Steijn et al. 2020

• Behandeling van PTSS na de bevalling (review). EMDR en CGT lijken, net als bij PTSS in andere populaties, effectief te zijn als behandeling. Er is meer gerandomiseerd onderzoek nodig. 
  
  • de Bruijn et al. 2020
• Behandeling van PTSS tijdens de zwangerschap (review). Er zijn geen onderzoeken waaruit negatieve effecten blijken van behandeling van PTSS tijdens de zwangerschap. Niet-behandelen, met bijbehorende verhoogde stress- en cortisol niveaus, is meestal niet wenselijk. 
  
  • Baas et al. 2020
• Angst voor de bevalling, RCT over EMDR behandeling bij zwangere vrouwen. Zowel bij EMDR als bij standaard zorg werd een afname gezien van angst voor de bevalling. EMDR kan veilig worden toegepast tijdens de zwangerschap. 
  
  • Baas et al. 2022
• EMDR als behandeling voor PTSS na de bevalling. Case series van 3 vrouwen waarbij positief effect van EMDR werd gezien. 
  
  • Stramrood et al. 2012
• EMDR behandeling tijdens de zwangerschap, wel of niet doen? 3 experts geven hun mening
  
  • Forgash et al. 2013

• Voorkómen van traumatische bevallingservaringen: Meer dan 2000 vrouwen vertelden wat zorgverleners en zij zelf anders hadden kunnen doen, om hun traumatische ervaring te voorkómen. Meest genoemde antwoorden: (duidelijker) communiceren en uitleggen, (meer) naar hen luisteren, (beter) emotioneel en praktisch ondersteunen. Veel vrouwen hadden zelf niets anders willen doen, óf bepaalde handelingen/interventies willen vragen of weigeren. 
  
  • Hollander et al 2017
• Voorspellen wie na een traumatische bevallingservaring PTSS (klachten) ontwikkelt: Vrouwen die het gevoel hadden gehad dat zij of de baby dreigden te overlijden, en vrouwen met weinig sociale steun en/of onvoldoende (stress) coping vaardigheden, ontwikkelden vaker PTSS (klachten).
  
  • van Heumen et al. 2018
• Wat onderscheidt vrouwen die, na een eedere traumatische bevallingservaring, wéér een trauma hebben van vrouwen die de volgende bevalling (heel) positief ervaren? Vrouwen die een geboorteplan maakten, thuis bevielen ondanks een medische indicatie, of kozen voor een geplande keizersnede, hadden vaker een positieve ervaring van de volgende bevalling.
  
  • Holopainen et al. 2020
  •  
• Lopend onderzoek
• De Perceive studie onderzoekt of vroege interventie middels EMDR bij vrouwen met een traumatische bevallingservaring, op langere termijn PTSS (klachten) kan voorkomen. In de regio Amsterdam kunnen vrouwen nog meedoen met dit onderzoek van de Capture-group. 
• De TEACH 4 heeft onderzocht of EMDR behandeling bij vrouwen met milde PTSS klachten na de bevalling (wel symptomen, geen diagnose), op langere termijn PTSS kan voorkomen. De resultaten worden momenteel geanalyseerd. 

Wat weten zorgverleners over angst voor de bevalling en PTSS na de bevalling? Kennen zij symptomen, risicofactoren en gevolgen? Hoe kijken zij tegen (vrouwen met) deze klachten aan? En hoe is de zorg georganiseerd?

Zowel verloskundigen als gynaecologen weten meer van angst voor de bevalling dan van PTSS na de bevalling. Beide geven aan compassie en empathie te voelen voor vrouwen met angst voor de bevalling en PTSS (klachten) na de bevalling. 

• Verloskundigen verwijzen regelmatig door naar zorgprofessionals gespecialiseerd in psychische klachten. 
  • de Vries et al. 2020
• Gynaecologen zijn in meerderheid (74%) bereid een keizersnede te doen vanwege ernstige angst voor de bevalling bij de moeder, als adequate psychologische behandeling is geprobeerd. 
  • van Dinter-Douma et al. 2020

Zorgverleners kunnen te maken hebben met ingrijpende of traumatische gebeurtenissen tijdens hun werk. 

• Verloskundigen: 13 % had ooit op het werk een traumatische gebeurtenis meegemaakt, 2% voldeed aan de criteria voor PTSS. 14% heeft angstklachten, wat vaker voorkomt bij 1e lijns verloskundigen dan bij 2e lijns verloskundigen. 7% heeft depressieve klachten. 
  
  • Kerkman et al. 2019
• Gynaecologen: 13 % had ooit op het werk een traumatische gebeurtenis meegemaakt, 1.5% voldeed aan de criteria voor PTSS. Een grote meerderheid (82%) zou graag peer support van een directe collega krijgen na een ingrijpende gebeurtenis op het werk. 
  • Baas et al. 2018
• Medisch specialisten uit verschillende disciplines zijn vergeleken. Wanneer er geen gestructureerd protocol is voor opvang na ingrijpende gebeurtenissen op het werk, komen PTSS klachten vaker voor. Na het meemaken van een traumatische gebeurtenis worden veel specialisten defensiever in hun werk en overwegen sommigen te stoppen. 
  
  • Scheepstra et al. 2020
•  
• In 2022 is opnieuw onderzoek gedaan onder gynaecologen naar de impact van ingrijpende gebeurtenissen op het werk. De resultaten worden momenteel geanalyseerd. 

• Oxytocine en de relatie met postpartum PTSS
  • Witteveen et al. 2020
• Psychofarmaca gebruik van de moeder en detectie hiervan in het bloed van pasgeboren babies: Hoe hoger de concentratie in het bloed van de baby, hoe groter de kans op ontwenningsverschijnselen of opname op de neonatologie afdeling
  • Sparla et al. 2017
• Acceptance en Commitment Therapy (ACT) bij vrouwen met depressie tijdens de zwangerschap 
  
  • Witteveen et al. 2020
• Herziening leidraad Verloskundige zorg buiten richtlijnen
  • van der Garde et al. 2022
• Meetinstrumenten voor bevallingsgerelateerde PTSS 
  • Stramrood et al. 2010